Het Boek van de Arbeid

Beschrijving boek

Samengesteld door: K.G. Boon/S. Carmiggelt/Arie Pleysier/Johan Winkler. Geïllustreerd met reproducties in zwart en kleuren.

Voorwoord

Gaarne heb ik aan het verzoek van de directie van N.V. De Arbeiderspers gevolg gegeven om een voorwoord te schrijven voor dit ‘ Boek van de Arbeid’. Het is voor de eerste keer in ons land, dat een boek wordt uitgegeven, dat een bloemlezing bevat uit de Nederlandse litteratuur voor zover deze betrekking heeft op het vraagstuk van de arbeid. Van de betekenis ervan voor individu en gemeenschap, van de steeds zich wijzigende waardering ervoor bij de kunstenaars met pen en tekenstift verhaalt dit dikke boek en het doet dit op een aantrekkelijke manier.

Natuurlijk zijn tal van bijdragen gewijd aan de Nederlandse arbeidersbeweging en daarbij worden vaak dierbare herinneringen gewekt. Troelstra doet het als hij de Twentse textielarbeiders van 1897 tekent in zijn ‘Klompenbataljon’, A.M. de Jong roept in de brief aan zijn vader de langdurige strijd om de achturen-dag in de herinnering op, A.B. Kleerekoper tekent in een flits de tijd waarin oud en arm voor honderdduizenden nog onafscheidelijk waren, Joost Mendes wekt geestdrift voor de gloriejaren van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkers Bond en voor de eerste periode van het NVV.

Ook een lange rij van dichters versterkt en kleurt deze herinneringen. Dirk Troelstra uit de pioniersjaren, Henriëtte Roland Holst, Gorter, Adama van Scheltema, Van Collem en vele andere uit de periode van sterke wasdom na de Eerste Wereldoorlog; Garmt Stuiveling, Jan H. de Groot, David de Jong en tal van anderen uit de jaren van werkloosheid, fascisme, bezetting en bevrijding, toen het verband tussen kunstenaar en arbeidersbeweging weer anders geworden was. En is de meest directe herinnering aan het werk van de vakbeweging: Schulte Nordholts oratorium, gewijd aan het 50-jarig bestaan van het NVV, waarmee het boek op waardige wijze opent, niet voor velen een dierbare herinnering?

Maar de lezer behoeft het zeker niet alleen bij de socialisten in engere of ruimere zin te zoeken om boeiende verhalen te vinden over de waardering van de arbeid in het verleden. Niet toevallig zijn de ‘rapporten’ van Van Koetsveld en Van Lennep omtrent Veenhuizen en de Ommerschans - een eeuw geleden - in dit Boek van de Arbeid opgenomen; meer dan de officiële historie geven ze een scherp beeld van het Nederland, waarin de arbeidersbeweging nog geboren moest worden. En wat Cremer vertelt over het lot der Leidse fabriekskinderen, Potgieter over de huisarbeid in de confectie-industrie en Tollens in zijn befaamde ‘bedelbrief’ klinkt niet minder overtuigend.

Het arbeidersleven was toen van de geboorte in de krotwoning tot het einde in het graf der armen een troosteloos bestaan. Zo is het geslachten lang geweest, totdat de arbeidersklasse tot ontwaking kwam en haar eigen organisaties schiep om aan deze hemeltergende misstanden paal en perk te stellen. Ook daarvan wordt in dit boek meer dan eens op treffende wijze gewag gemaakt.

Ze draagt ertoe bij, het begrip te verlevendigen van de betekenis der enorme sociale veranderingen die mede door vijftig jaar moderne vakbeweging in Nederland zijn tot stand gekomen en die het gehele beeld van ons volk bijna onherkenbaar hebben veranderd. Dankbaarheid voor dit werk en voor hen, die het in de zware pioniersjaren hebben gedragen, moge versterkt worden bij het lezen en beschouwen van de beelden ‘vanwaar wij kwamen’ en hoe - trots alle decepties - de weg toch omhoog voerde.

Ik heb met grote belangstelling en meer dan eens met ontroering dit boek gelezen. Aan de samenstellers komt zeker een woord van dank toe voor de uitnemende wijze, waarop zij zich van hun taak hebben gekweten. Ik ben ervan overtuigd, dat zeer velen zich dit boeiende en lezenswaardige boek, dat een unicum is op dit gebied, zullen aanschaffen.

E. Kupers